ااستان زنجان، از ديرباز به لحاظ موقعيت خاص جغرافيايي و داشتن بناهاي تاريخي- متعدد، ازجايگاه ويژه اي دربخش صنعت گردشگري و جذب سياح برخوردار بوده است.
اين استان با چند هزار سال قدمت و دارا بودن يادگارهايي از تمدن هاي مهم بشري، تفرجگاه ها، آثار باستاني و مكان هاي جذاب گردشگري مورد توجه جهانيان به ويژه افراد علاقه مند به سياحت و گردشگري قرار داشته و دارد.
زنجان از مهمترين مكان هاي باستاني ايران است كه جايگاه و مهد تمدن بشري بوده و شكوه و اقتدارش از دوران هاي گذشته براي مردم جهان شناخته شده است.
بطور اجمال مي توان گفت استان زنجان به علت شرايط خاص جغرافيايي، در روند تاريخ بهترين تمدنهاي فرهنگ بشري را شاهد بوده و آثار مكشوفه دوران ماقبل تاريخ، قبل و پس از اسلام، پندارها ، باورها ، آداب و رسوم ، اعتقادات قلبي مردم، وجود چهره هاي علمي و فرهنگي در فرهنگ مكتوب منطقه، نشانگر گوشه هايي از غناي فرهنگي اين استان است.
وجود آثار ومناظر متنوع تاريخي، هنري، مذهبي، طبيعي وصنايع دستي در اين منطقه را مي توان از جمله عوامل جذب مسافران داخلي و خارجي دانست، بطوريكه هم اكنون دهها اثر تاريخي ارزشمند، از جمله كاروانسراي سنگي ، مساجد جامع، مجموعه ي بازار ، رختشويخانه، بقعه ي امامزاده ها، عظيم ترين گنبد آجري ، غار طبيعي و تعدادي آب انبار و حمام، آماده ي بازديد عموم علاقه مندان است.
"گنبد سلطانيه" كه سالانه شمار زيادي از گردشگران داخلي و خارجي را به خود جلب مي كند و اولين گنبد آجري جهان و يكي از با شكوه ترين بناهاي عظيم اسلامي محسوب مي شود، در دوران حكومت سلطان محمد خدابنده ظرف مدت 9 سال " 704 تا 713 هجري قمري" ساخته شده است.
اين گنبد كه در 42 كيلومتري جنوب شرقي زنجان و درشهر سلطانيه واقع شده، پس از بناي كاتدرال سانتاماريا دلفيوره "كليساي جامع مريم مقدس" در فلورانس ايتاليا و مسجد "اياصوفياي" استانبول، سومين بناي عظيم تاريخي جهان است.
بر اساس منابع رسمي موجود، اين بناي آجري يا خشتي داراي 48/5 متر بلندي و 25/60 متر دهانه قوس، هشت ايوان مرتفع و نزديك به 50 اطاق و حجره است. شهرت گنبد "سلطانيه" در ادوار مختلف به قدري عالمگير شده بود كه مورخين و سياحان خارجي چون "كلاويخو" ، "پيترو دلاواله" سياح ايتاليايي، " شاردن"، "ديولافوا" و دهها جهانگرد معروف ديگر را به عشق ديدن اين بناي عظيم تاريخي به شهر سلطانيه كشانيد.
مجموعه تاريخي " رختشويخانه زنجان " نيز در سال 1347 ه.ق توسط دو برادر به نام مشهدي اكبر "معمار" و مشهدي اسماعيل "بنا" ظرف مدت 15 ماه، در قلب بافت تاريخي شهر و درمنطقه پرتراكم مسكوني موسوم به " عباسقلي خان " ساخته شده است.
اين محله، قبل از احداث رختشويخانه به خاطر مملو شدن از هرز آبهاي سطحي، به "باباجمال چوقوري" (گودال باباجمال) معروف بوده است.
متولي رختشويخانه توسط اولين رييس بلديه وقت شهر زنجان "علي اكبرتوفيقي" گمارده شده و استفاده از اين محل براي شهروندان جهت شستن رخت اغلب رايگان بوده است.
"مسجد جامع(سيد) زنجان:" مجموعه مسجد و مدرسه ي "سيد" توسط عبدالله ميرزا دارا ، پسر يازدهم فتحعلي شاه قاجار در هنگام حكمراني در زنجان و به سال 1242 ه.ق احداث گرديده است. اين مجموعه ي تاريخي يكي از بناهاي ارزشمندي است كه بر اساس طرح مساجد چهار ايواني ساخته شده است.
"غار كتله خور" نيز يكي از شگفتي ها و پديده هاي طبيعي زيبا و ديدني استان زنجان است كه همه ساله شماري از گردشگران داخلي و خارجي را جلب مي كند. اين غار كه در نوع خود يكي از پديده هاي طبيعي بي نظير جهان به شمار مي رود، از شسته شدن و فرسايش آهك و حركات تكتونيكي زمين ايجاد و در زمان حاضر 11 كيلومتر آن براي بازديد عموم آماده شده است.
"كتله خور" در 140 كيلومتري جنوب غربي زنجان ودر دل كوهي بنام "ساقيزلو" واقع شده است و مناظر بسيار ديدني و قنديل هاي عظيم و شفاف داخل آن، نظر هر بيننده اي را به خود جلب مي كند. گفته مي شود اين غار در پاييز سال 1330 شمسي توسط مرحوم "اسدالله جمالي" كوهنورد زنجاني شناسايي شده ودر خردادماه سال 1331 توسط يك گروه كوهنوردي مورد بازديد قرار گرفته است.
"كاروانسراي سنگي زنجان" يكي از قديمي ترين آثار تاريخي شهر زنجان است كه درزمان شاه عباس دوم "به روايتي حدود 500 سال قبل" در منتهي اليه جنوب شرقي، محل استراحت سياحاني بوده است كه به زنجان وارد مي شدند.اين مكان از سال 1377 به سفره خانه سنتي تبديل شد.
" بازار زنجان " نيز كه در قلب بافت قديمي شهر قرار گرفته، از دو معرفي برخي آثار تاريخي و اماكن جذب گردشگري استان زنجان قسمت "بازار بالا و پايين" تشكيل شده است. احداث بازار درحدود سال 1205 ه.ق در دوران حكومت آقامحمدخان قاجار آغاز و با ساخت كاروانسراها ، گرمابه ها ، مساجد و راسته هاي جانبي در سال 1213 هجري قمري تكميل شده است.
مجموعه بازار زنجان باداشتن 56 ورودي و كوچه هماهنگ با شبكه ارتباطي كل شهر مرتبط بوده و با 940 باب مغازه و بيش از 15 هكتار وسعت، در فهرست آثار ملي ايران ثبت شده است. " گرمابه حاج داداش :" اين بنا نيز كه به سفرخانه ي سنتي تبديل شده است، در قلب بازار قديمي زنجان واقع شده است.
اين بنا حدود 100 سال پيش بعنوان حمام احداث گرديده و هم اكنون با حفظ بافت قبلي و با انجام اندكي تغيير و تزيينات زيباي سنتي، به عنوان سفره خانه براي پذيرايي گردشگران و اهالي شهر مورد استفاده قرار مي گيرد. " بقعه ي ملاحسن كاشي:" اين مقبره ي زيبا در فاصله 2/5 كيلومتري جنوب شهر سلطانيه قرارگرفته است.
اين بقعه از بيرون داراي پلان هشت ضلعي و در داخل با تركيب و تلفيق ايوانهاي جانبي به مربع تبديل شده است. ايوان هاي چهار- گانه درطبقه اول با دهليز زيبايي به يكديگر مرتبط است . حاصل اين ارتباط گنبد زيبايي است كه در سال 973 ه.ق يعني اواخر دوران شاه طهماسب بنا شده و درمجموع باگنبد (الله الله) مقبره شيخ صفي الدين اردبيلي قابل مقايسه است.
استان زنجان به لحاظ جاذبه هاي تاريخي ، طبيعي و فرهنگي رتبه ي هشتم را در كشور به خود اختصاص داده ، تاكنون بيش از يك هزار اثر تاريخي در اين استان شناسايي شده و قريب به 220 اثر نيز در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است. اين استان همچنين به لحاظ تعداد آثار تاريخي ثبت شده در فهرست آثار ملي، در منطقه شمالغرب كشور مقام نخست را دارد.
مساجد جامع و ميرزايي، بقعه امامزاده حضرت سيد ابراهيم(ع) زنجان، بقعه ي ملاحسن كاشي، معبد سخره اي داش كسن، مسجد جامع قروه، بقعه شاهزاده زيدالكبير و قيدارنبي، قبرستان و مسجد جامع قلابر و سجاس، بقعه چلبي اوغلي و پيراحمد زهرنوش، امامزاده هاي يحيي، يعقوب و اسماعيل، از ديگر آثار ارزشمند تاريخي و باستاني استان زنجان، براي جذب علاقه مندان در ايام مختلف به ويژه تعطيلات نوروز آماده است.
اين استان بعنوان يك قطب گردشگري، مي تواند در ترويج و ارايه ي فرهنگ غني اسلامي و بهره گيري از فرهنگ ساير نقاط كشور و جهان نقش آفرين باشد. زنجان با قدمتي سه هزار ساله ، آثار و بناهاي تاريخي ارزشمندي را در خود جاي داده است كه هريك از آنها در نوع خود منحصر به فرد بوده و داراي ويژگي خاص معماري و ارزشهاي فرهنگي و هنري است ، آثاري كه تجلي و تبلور جريانات فرهنگي و فكري و زباني گويا از شرح حال گذشتگان اين مرز وبوم مي باشد .
سلام دوستان